Due anni senza mia nonna

 

 

Δυο περίπου χρόνια από το θάνατο της γιαγιάς. Μιας υπερήλικης γυναίκας που αρνιόταν πεισματικά να σου εξομολογηθεί την ηλικία της . Άλλη υποστήριζε η  ίδια,  άλλη το ληξιαρχείο Παλαιάς Πέλλας που φανέρωνε την ιδιαίτερη καταγωγή και ιδιοσυγκρασία της. Όταν έθετες το ζήτημα έπαιρνε ένα σκανταλιάρικο βλέμμα απορίας που σε παραπέμπει πάραυτα στη πονηρή φάτσα (faccia) δίχρονου δισέγγονού της. Δεν πρόλαβε να τον γνωρίσει.

Ήταν μια γυναίκα, άλλωστε που μεγάλωσε τόσα παιδιά, 5 δικά της, εγγόνια, ανίψια, γειτονόπουλα. Το σπίτι της ένα νεοκλασικό ξεπροβάλλει στην είσοδο του χωριού. Πιο δίπλα το καφενείο, παραπέρα η μικρή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου. Χωριό, άνθρωποι, συμπεριφορές, γλωσσικοί ιδιωματισμοί. Από μικρή ηλικία το αποκήρυξα, το επισκεπτόμουν σπάνια. Τώρα στην ηλικία των 28 όταν βρίσκομαι εκεί δε σταματάω να μετράω ανάσες λύτρωσης, αινιγματικής οικείωσης και βασανιστικής αναζήτησης της ρίζας μου. Νιώθω μέρος ενός μυσταγωγικού τοπίου, μικρά σπίτια, ( όσα ακόμα επιμένουν), ήχοι της φύσης, άνθρωποι φιλοπερίεργοι (και όχι εσφαλμένως μελετηροί) αλλά αναμφισβήτητα ζεστοί και γενναιόδωροι.

Η συνονόματη γιαγιά, ήταν ενδεδυμένη συνεχώς στα μαύρα, με μια μαντήλα ως μόνιμο αξεσουάρ, που δε κατάφερα ποτέ να της τη δέσω σωστά, μαλλιά άσπρα μακριά πλεγμένα περίτεχνα σε μια πλεξούδα γύρω από το κεφάλι. Σα στεφάνι.

Είχα την πιο παραδοσιακή γιαγιά και δε το συνειδητοποίησα ποτέ. Υπέρμαχος της εξέλιξης, με γοήτευαν πάντα οι περιποιημένες, μορφωμένες που εγκλιματίζονταν στις σημερινές συνθήκες.

Με το θάνατό της κατάλαβα ότι είχα πλησίον μου ένα γνήσιο, καθάριο κομμάτι της Ιστορίας. Σαρακατσάνα, σκληραγωγημένη, ψηλή, λυγερόκορμη, με μεγάλα γαλάζια χαοτικά μάτια.

Δε νομίζω να μετουσιώθηκε ποτέ με λέξεις όπως., ’’τρυφερότητα’’, ’’αγάπη’’, ’’έρωτας’’, ’’ τρέλα’’. Της έδωσαν ένα σύζυγο, τον πρόεδρο του χωριού, αυτόν δηλ. με τα περισσότερα πρόβατα. Την ημέρα του γάμου τους, εισέβαλλαν στο γλέντι οι περιβόητοι τότε ’’κομμουνιστές’’ και τους αφαίρεσαν τα τιμαλφή. Παρακαλούσε για τη βέρα της. Μια ιστορία που την άκουσα πολλές φορές ως εξήγηση για τις πολιτικές της προτιμήσεις. Στις φράσεις της αποτυπώνονταν τα κληροδοτημένα πρέπει. Έτσι μεγάλωσε η ίδια, έτσι ανέθρεψε τα παιδιά της. ’’Τι θα πει ο κόσμος;’’, ’’ Τίνος << με λέτι>> είναι , (ποια είναι η καταγωγή του)’’

Όταν την επισκεπτόμασταν στο χωριό, ακολουθούσαμε την επιβαλλόμενη από τη μαμά ιεροτελεστία. Φιλούσαμε το χέρι της, πρώτα του παππού και έπειτα το δικό της( πατριαρχική οικογένεια, δευτερεύουσα θέση γυναίκας). Εκείνοι εισέπρατταν ικανοποιημένοι τον δέοντα σεβασμό.

Τα τελευταία χρόνια της ζωής της τα πέρασε σπίτι μας. Δεν ένιωθε άνετα, επιζητούσε την αυλή της, τις γάτες τις, τις γειτόνισσες.

Στο ξεκαθάρισμα επώδυνων( περιποίησή της, φροντίδα) και τρυφερών αναμνήσεων επιλέγω τις στιγμές που εναπόθετα το κεφάλι μου στο γόνατά της και αυτή μου χάιδευε τα μαλλιά. Ίσως από τότε να τραβιέμαι απότομα όταν κάποιος αποπειράται να κάνει αυτή τη κίνηση. Ή όταν έπαιρνα τα βιβλία μου, της έδινα μερικά και μελετούσα κοντά της. Τα μάτια της φώτιζαν. Άγγιζε τα γράμματα με τα δάχτυλά της. Ήταν αναλφάβητη.

Της ζητάω συγγνώμη για τις φορές που δεν ήμουν εκεί όσο έπρεπε ή που δεν της πρότεινα ποτέ να της μάθω να γράφει και να διαβάζει ( γιατί δε το σκέφτηκα ποτέ; ), ή που θύμωνα όταν με μπέρδευε με την αδερφή μου ή όταν μου ευχόταν ένα ’’καλό τυχερό’’.

Όταν επισκέπτομαι τον τάφο της , της κλείνω συνωμοτικά το μάτι και της φέρνω πάντα τις αγαπημένες της ροζ γιαγιαδίστικες καραμέλες από το φαρμακείο καθώς και άσπρες τουλίπες.

Αυτοί που φεύγουν σου αφήνουν τα κομμάτια τους στο κατακερματισμένο σου Εγώ και στέκονται εκεί για να σου χαϊδέψουν τα μαλλιά.

Μας λείπεις πολύ, γιαγιά Παναγιώτα.

 

Έγινες βρόχος….

ΒΡΟΧΟΣ

Τώρα ποὺ σ᾿ ἔχω διαγράψει ἀπ᾿ τὴν καρδιά μου,
ξαναγυρνᾷς ὅλο καὶ πιὸ πολὺ ἐπίμονα,
ὅλο καὶ πιὸ πολὺ τυραννικά.
Δὲν ἔχουν ἔλεος τὰ μάτια σου γιὰ μένα,
δὲν ἔχουν τρυφερότητα τὰ λόγια σου,
τὰ δάχτυλά σου ἔγιναν τώρα πιὸ σκληρά,
ἔγιναν πιὸ κατάλληλα γιὰ τὸ λαιμό μου.

Ντινος Χριστιανόπουλος


Εξομολογείται: Γιώτα Κωνσταντινίδου